Şen Olasın Ürgüp Dumanın Gitmez (Cemalım) Türkü Hikayesi

Türkü, öldürülen Cemal`e, karısı Şerife tarafından yakılmıştır. Şerife, 90 yıldan fazla yaşamış, 30 Kasım 1993 günü vefat etmiştir. 14-15 yaşlarında Cemal`le evlenmiş, mutlu geçen birkaç yılı Cemal`in öldürülmesiyle sona ermiş, bu hadiseden sonra bir oğlu ile ortada kalmıştır. Bu hadisenin oluş şekli ve ona yakılan ağıtı/türküyü bana, Şerife`nin daha sonra evlendiği Hayrullah`tan olan oğlu İsmet Aksoy göndermiştir.* Cemal`in öldürülme hadisesi ve türkünün tam metni şöyledir:

Ürgüp`ün Karlık köyünün eşrafından ve varlıklı bir ailesinden olan Cemal, kalleşlikle öldürülür. Herkesçe sevip sayılan Cemal`in ölümüne yanmayan kalmaz. Eşi Şerife acılarını yaktığı ağıtla hafifletmeye çalışır. Yetim kalan oğlu Mustafa da, birkaç yıl sonra hasat zamanı bir atın tepmesi sonucu ölmüştür.

Ağıt, Şerife`nin ikinci kocası Hayrullah`ın sonraki yıllar Refik Başaran`a "Herkese bir türkü okudun ama, bana okumadın." diye sitem etmesi üzerine Cemal türküsünü plağa okur. Cemal Hayrullah`ın aynı zamanda amcasıdır. Onun öldürülüşü Şerife kadar Hayrullah`ı da etkiler. Şerife`nin türkünün her çalınışında gözünden iplik iplik yaşlar akıtmasını, Cemal`i bir türlü unutamamasını daima anlayışla karşılamıştır.


Türkünün asıl metni şöyledir:

Şen olasın Ürgüp dumanın gitmez
Kıratın acemi konağı tutmaz
Oğlun da çok küçük yerini tumaz
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Ürgüp`ten de çıktığını görmüşlür
Kıratının sekisinden bilmişler
Seni öldürmeye karar vermişler
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Cemal`ın giydiği ketenden yilek
Al kana boyanmış don ile göynek
Sana nasip oldu ecelsiz ölmek
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Ürgüp`ten de çıktın kırat kişnedi
Üzengiler ayağını boşladı
Yağlı kurşun iliğine işledi
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Karlık ile başkadın pınar arası
Çok mu imiş Cemal`ımın yarası
Ağlayıp geliyor garip anası
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Cemal`ın giydiği kadife şalvar
Dükkânın kilidi cebinde parlar
Oğlun da çok küçük beşikte ağlar
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Kıratın üstünde bir uzun yayla
Ne desem ağlasam kaderim böyle
Gidersen Ürgüp`e sen selâm söyle
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Kıratım başımda oturmuş ağlar
Cemal`a dayanmaz şu karlı dağlar
Üzüm vermez oldu Karlık`ta bağlar
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

Giden Cemal gelir mi de yerine
İçerimde yaram indi derine
Cemal düşta kahpelerin şerine
Cemal`ım Cemal`ım algın Cemal`ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal`ım

(seki : atın tırnaklarının üst kısmında bulunan beyaz kıllar)


* Bana Cemal`ım türküsünü ve türkünün hikâyesini göndermek lutfunda bulunan İsmet Aksoy`a şükranlarımı sunarım.



Yrd. Doç Dr. Doğan Kaya